Çocuklar genelde problemlerinin farkında değillerdir. Yalnızlık ve anlaşılamamış olmanın yarattığı kaygı ve sıkıntıyla başedemezler. Oyun terapisi ile kendi fonksiyonlarını, yeteneklerini gerçekleştirebilir, duygularını ifade eder ve yaratıcı davranışlar ortaya koyabilirler. Çocukların oyunları ve oyuncakları kullanarak kendilerini ifade etme gereksinimlerine odaklanan bir süreçtir. Kendilerine güvenli bir ortam sunan eğitimli bir oyun terapisti ile istedikleri şekilde oynayabilmeleri için cesaretlendirilirler. Oyun terapisi genellikle dokuz yaşından küçük çocuklarla çalışılmasına karşı, kendi kendine oyun oynamayı bırakmamış her yaştan çocukla birlikte uygulanması mümkündür. Oyun terapisinde özel olarak tasarlanmış bir oyun odasında terapist ve çocuk birlikte oyun oynar. Oyun terapisinin belki de en önemli özelliği çocuğu terapi sürecinin merkezine koymasıdır. Burada terapistin ilk görevi, çocuğun kendisini oyununa davet etmesini beklemektir. Çocuk, ihtiyaç duyduğu güven ilişkisini kurmaya başladığında terapisti oyuna davet eder. Terapist, ortaya hiçbir koşul sürmeden çocuğun oyununa dahil olur ve ona eşlik eder. Çocuk, oyun terapistiyle güven ilişkisini geliştirdikten sonra yavaş yavaş kendini açmaya başlar. Oyun terapisinde her biri birbirinden farklı anlamlar taşıyan oyuncakları kullanarak kendi oyununu kurar. Günlük hayatında ifade etmekte zorlandığı öfke, üzüntü, kıskançlık gibi olumsuz duyguları özgürce yaşar. Oyun terapisti, çocuğu, kendinde gördüğü tüm hata, eksiklik ve zayıflıklarla koşulsuz olarak kabul eder. Çocuk, rahatlar ve daha cesur bir şekilde kendini oyunun akışına bırakır. Bu süreçte zorlukların kaynağına doğru bir yolculuğa çıkar, nedenleri keşfeder ve bu zorlukla nasıl başa çıkacağını en iyi bildiği yolla, oyunla, öğrenir.
NEDEN OYUN TERAPİSİ Çocuklar oyun oynamayı severler. Yetişkinler kadar duygularını anlayabilme ve konuşabilme becerileri gelişmemiştir. Bu nedenle, oyunun, çocuklara deneyimlerini ve duygularını ifade etme fırsatı sunduğundan iyileştirici bir özelliği vardır. Çocuklar, oyunlarında davranışlarını etkileyen kızgınlık, üzüntü, korku, ya da hayalkırıklığı gibi duyguları terapistin sağladığı güvenli bir ortamda yeniden canlandırabilirler.
Oyun terapisi, çocukların Yaşadıkları dünya hakkında öğrenmelerine Duygu ve düşüncelerini ifade etmelerine Zihinsel ve fiziksel becerilerini geliştirmelerine Etkili sosyal beceriler geliştirmelerine İlişkilerde güçlü bağlar kurabilmelerine yardımcı olur
Oyun Terapisindeki Temel Prensipler 1) Terapist çocukla sıcak ve arkadaşça bir ilişki geliştirmelidir ki bu terapideki dostça ilişkinin en yakın zamanda kurulmasını sağlar. 2) Terapist çocuğu aynen olduğu gibi kabul eder. 3) Terapist, terapide “izin verici” bir ilişki kurar ki bunun sonucunda da çocuk duygularını ifade etmede kendini özgür hisseder. 4) Terapist çocuğun ifade ettiği duyguları tanımada tamamen farkında ve tetikte olmalı ve bu duyguları çocuğun davranışlarına içgörü kazandıracak şekilde yansıtabilmelidir. 5) Terapist, eğer yapmak için şans verilirse, çocuğun kendi problemlerini kendi çözebilme yeteneğine olan derin saygıyı devam ettirmelidir. Karar verme ve bu kararları değişiklik yapmayı başlatma seçeneği ve sorumluluğu çocuğa aittir. 6) Terapist, çocuğun hareketlerini ya da konuşmasını yönlendirmeye çalışmaz. Terapiyi çocuk yönlendirir ve terapist de bu yolu takip eder. 7) Terapist, terapiyi aceleye getirme girişiminde bulunmaz. Terapi doğal olarak ilerleyen bir süreçtir ve terapist tarafından tanımlanır. 8) Terapist, terapide sadece gerçek dünyayla bağlantıyı sağlamak için bazı gerekli sınırlar koyar ve çocuğu ilişkideki sorunluluğunun farkına varmasını sağlar (Axline, 1969).
Bunlar genel anlamda çocukların kendisini ifade etmesine olanak sağlar ve terapide çocuğu merkeze alır. Oyun terapisti çocuğu olduğu gibi kabul eder, çocukla sıcak ve empatik bir ilişki geliştirir (Axline, 1969). Oyun terapisi odasındaki malzemeler özenle problem ya da sorun çeşitlerine göre seçilmiş terapist tarafından her seansta tekrar düzenli olarak yerleştirilir. Oyun terapisindeki odada farklı problem çeşitlerine hizmet eden oyuncaklar bulunmaktadır ve çocuk ilerleyen seanslarda kendini açtıkça ve güven kazandıkça problemli alanlarındaki oyuncakları seçmeye başlayarak terapatik oyun sürecine girer. Her çocuk oyun terapisinde kendini hemen güvende hissetmeyip açamayabilir ve bu belirli bir zaman alabilir. Çocuğun terapiste güvenmesini beklemek ve bu güven için acele etmemek ya da bunun için seans sayısı koymak hatalıdır çünkü güvenin ve sıcak bir ilişkinin kurulması her çocuk için farklı işleyen bir süreçtir (Axline, 1969).
Oyun Terapisi Odasındaki Oyun Çeşitleri Travmatik ya da kötü yaşam olaylarını ifade etmesine yönelik çeşitli alanlarda kullanılabilecek oyuncaklar, • Yaratıcılığı geliştirmek için kullanılan malzemeler. Örneğin; Boyama yapma ve Oyun Hamurları, • Rahatlamaya ve kendini ifade etmeye yarayan malzemeler. Örneğin; Su oyunu (Water games), Müzik Aletleri, • Ailevi sorunlara ilişkin oyuncaklar. Örneğin kardeş kıskançlığı (oyuncak ailesi, hayvan ailesi) • Belirgin sorunlara yönelik oyuncaklar. Örneğin; Tuvalet eğitimi, Medikal bir problem (Doktor Malzemeleri) • Çocukların duygu durumlarını ya da öfkesini yansıtabileceği tarzda oyuncaklar; Kuklalar • Yumuşak Oyuncaklar: Güven hissi verir. • Gerçek hayattan konulan malzemeler.
Oyun Terapisi Çocuğa Nasıl Yardımcı Olabilir? Oyun terapisi, çocukların kendilerini ifade edebilecekleri, risk alabilecekleri, sosyal kuralları ve sınırları öğrenebilecekleri ve yaşadıkları sorunlar ile başaçıkabilme yollarını keşfedebilecekleri güvenli bir ortam yaratır. Oyun terapisi süreciyle, çocukların yaşadıkları olayları algılama şekilleri değişebilir ve diğerleri ile olan etkileşimlerinden daha çok keyif almaya başlarlar. Biz yetişkinler, bir sorunla karşılaştığımızda bunu bir süre düşünür, ona farklı açılardan bakar, seçenekleri araştırır, bazen de güvendiğimiz biri ile konuşuruz. İşler yolunda gitmeyince, bu sorunu nasıl çözebileceğimizi düşünürüz. Oyun terapisinde de çocuklar hayal güçlerini kullanarak aynı şeyi yaparlar. Çocuklar oyunlarında, yaşamlarındaki hayalkırıklıklarını yeniden canlandırarak, farklı şekillerde başetme yollarını öğrenirler. Bu da kendilerine güveni arttırır ve aile ve arkadaşlar ile yaşanan etkinliklerden daha keyif almasını sağlar.
Oyun Terapisinde Neler Oluyor? Oyun terapisi sürecinde, çocuklar kendi içlerinde mücadele ettikleri duygusal deneyimlerini yansıtan oyunlar yaratırlar. Bu deneyimler genellikle sözel olarak ifade edilmezler. Çocuklar oyunlarında özel oyuncaklar seçerek duygusal çatışmalarını yansıtan önemli konuları tekrar canlandırırlar. Bu duyguları ifade etme süreciyle başlayan terapi, çocuğun bu durum üzerinde kendini iyi hissetmesine dek sürecektir .
Oyun Terapisi Ne Kadar Sürer? Oyun terapisi, çocuğun geçmiş ve bugün yaşadığı deneyimlerdeki çeşitli etkenlere bağlı olan bir süreçtir. En önemli iki etken, çocuğun gelişimsel dönemi ve terapi sürecindeki yaşıdır. Genellikle, çocuğun yaşadığı sorunun geçmişi ne kadar kısa ise terapi o kadar kısa sürecektir. Oyun terapisi, genellikle haftada bir ya da iki kez olmak üzere birkaç oturumdan birkaç aya kadar sürebilir. Çocuklar oyun terapisti ile oyun odasında geçirdikleri zamanı, "yalnızca oyun oynadık" diyerek açıklayabilirler, fakat bu süreçte çocuklar yeni rolleri ve davranışları öğrenirken, kendileri için sorun oluşturan durumlarla başa çıkma yollarını keşfederler.
Oyun Terapisinin Çocuğumun Evdeki Oyunundan Farkı Nedir? Oyun oynamak çocuğa yaşamlarında insanlarla girdikleri etkileşimleri yeniden canlandırma fırsatı veren doğal bir fırsattır. Oyunun üç temel amacı vardır: İlk ikisi çocuğun bilişsel ve motor gelişimini desteklemek, üçüncüsü ise duygusal çatışmaların çözülmesini sağlamaktır. Eğitimli bir oyun terapistinin eşliğinde, oynanan oyunda çocuğun duygusal alanda yaşadığı sorunlara odaklanılır ve iç dengesini kurmasına yardımcı olunur.
Çocuğumun Oyun Terapisine Nasıl Katılabilirim? Oyun terapisi sürecinde çocuğun ailesi ile çalışmaya devam etmek, terapinin etkinliğinde en önemli etkenlerden biridir. Terapist, anne-babalarla bu süreçte belirli zamanlarda görüşmeler yapar. Eğer terapist gerek görürse, çocukla yapılan oyun terapisine anneden ya da babadan katılmasını ister. Bu süreç içinde ayrıca çocuğun duygusal sorunlarına yaklaşım şekilleri ya da evde uygulanabilecek davranışsal yöntemler hakkında terapiste danışabilirler. Terapistin aileye sunduğu oyun terapisi odasının dışındaki etkinlikleri içeren önerilerini izlemeleri, ailelerin çocuğun terapi sürecini desteklemelerine yardımcı olur. Ayrıca, oyun terapisi sürecinde aile ile yapılan görüşmelerde, çocuğun dışarıdaki yaşamının nasıl devam ettiği hakkında bilgileri, kendi duygu ve düşüncelerini paylaşılabilir. Terapist ailenin yanı sıra, okul, yuva vb. gibi sistemlere de doğrudan danışmanlık yaparak çocuğun sorununun çözümüne dışarıdan destek verilmesini sağlamaya çalışır.
Çocuğun Oyun Terapisinden Yararlanabileceği Durumlar: Aşırı kızgınlık, endişe, üzüntü ya da korku Saldırgan davranış (Kendine ya da diğerlerine zarar verme Ayrılma korkusu Aşırı çekingenlik Davranışsal gerileme Özgüven sorunları Okul sorunları Uyku, yeme ya da tuvalet sorunları Zihnin cinsel davranışlarla aşırı meşgul olması Ailede yaşanan değişimleri uyum sağlamada yaşanan sorunlar Fiziksel nedeni olmayan mide bulantıları, başağrıları gibi rahatsızlıklar
Çocuklar genelde problemlerinin farkında değillerdir. Yalnızlık ve anlaşılamamış olmanın yarattığı kaygı ve sıkıntıyla başedemezler. Oyun terapisi ile kendi fonksiyonlarını, yeteneklerini gerçekleştirebilir, duygularını ifade eder ve yaratıcı davranışlar ortaya koyabilirler. Çocukların oyunları ve oyuncakları kullanarak kendilerini ifade etme gereksinimlerine odaklanan bir süreçtir. Kendilerine güvenli bir ortam sunan eğitimli bir oyun terapisti ile istedikleri şekilde oynayabilmeleri için cesaretlendirilirler. Oyun terapisi genellikle dokuz yaşından küçük çocuklarla çalışılmasına karşı, kendi kendine oyun oynamayı bırakmamış her yaştan çocukla birlikte uygulanması mümkündür. Oyun terapisinde özel olarak tasarlanmış bir oyun odasında terapist ve çocuk birlikte oyun oynar. Oyun terapisinin belki de en önemli özelliği çocuğu terapi sürecinin merkezine koymasıdır. Burada terapistin ilk görevi, çocuğun kendisini oyununa davet etmesini beklemektir. Çocuk, ihtiyaç duyduğu güven ilişkisini kurmaya başladığında terapisti oyuna davet eder. Terapist, ortaya hiçbir koşul sürmeden çocuğun oyununa dahil olur ve ona eşlik eder. Çocuk, oyun terapistiyle güven ilişkisini geliştirdikten sonra yavaş yavaş kendini açmaya başlar. Oyun terapisinde her biri birbirinden farklı anlamlar taşıyan oyuncakları kullanarak kendi oyununu kurar. Günlük hayatında ifade etmekte zorlandığı öfke, üzüntü, kıskançlık gibi olumsuz duyguları özgürce yaşar. Oyun terapisti, çocuğu, kendinde gördüğü tüm hata, eksiklik ve zayıflıklarla koşulsuz olarak kabul eder. Çocuk, rahatlar ve daha cesur bir şekilde kendini oyunun akışına bırakır. Bu süreçte zorlukların kaynağına doğru bir yolculuğa çıkar, nedenleri keşfeder ve bu zorlukla nasıl başa çıkacağını en iyi bildiği yolla, oyunla, öğrenir.